Mình thấy có những bạn học sinh, sinh viên gặp khó khăn trong những lần đầu thuyết trình trước lớp, không biết cách thuyết trình hay. Vậy cho nên mình viết bài này mong muốn chia sẻ kinh nghiệm của bản thân.
Mình sẽ nói về việc chuẩn bị nội dung, cách làm slide powerpoint, và những câu nói giúp đẩy tinh thần trước mỗi buổi thuyết trình nhé.
Mình sẽ gợi ý 3 cách làm bài thuyết trình cho người mới bắt đầu và cách vượt qua nỗi sợ thuyết trình nhé. Hy vọng sẽ giúp được các bạn.
Bài này Híu viết gì?
- Nội dung tốt bù cho những lần đầu “thử”
- Dùng slide nâng điểm
- Cách làm slide powerpoint
- “Thần chú” mình hay sử dụng
- Tạm kết
1. Để có bài thuyết trình hay: nội dung tốt và sự chuẩn bị sẽ cứu tất cả
Vài lời nhắn nhủ từ mình để bạn thấy nỗi sợ thuyết trình nhẹ nhàng hơn
Tụi mình phải thừa nhận với nhau rằng: không ai giỏi ngay từ đầu cả. Mình trước đây cũng thế.
Để biết cách thuyết trình hay hơn bạn cần trải qua luyện tập và học hỏi. Nên là mong bạn đừng nóng lòng mà hãy nhẹ nhàng với bản thân mình nhé.
Và bạn cũng đừng áp lực nếu các bạn xung quanh đã rất tự tin rồi. Vì có khi những bạn ấy đã “trầy da tróc vẩy” từ những lần trước mà bạn không biết đó thôi.
Mình may mắn được làm quen với việc nói trước đám đông ngay từ những năm cấp 2, nên là lên đại học mình thấy nhẹ nhàng hơn hẳn.
Nhưng dù vậy mình vẫn muốn giúp những bạn đang chật vật với nỗi sợ thuyết trình có thể vượt qua.
Câu chuyện lần đầu thuyết trình của mình
Mình chia sẻ câu chuyện nói trước lớp lần đầu tiên của mình nhé. Vì mình tin là qua câu chuyện thì mình truyền tải thông điệp của mình đến với bạn tốt hơn.
Dạo đầu dài dòng xíu hehe
Chuyện là năm mình lớp 6, mình được bố mẹ gửi lên thành phố học. Những ngày đầu vào lớp, cô chủ nhiệm chia nhóm và mình được xếp vào nhóm 2. Cô cho mình cơ hội làm tổ trưởng.
Thường thì sau 1 tháng học mới bầu ban cán sự lớp, nên để tìm ra những bạn có tố chất thì cô chủ nhiệm đã challenge những bạn nhóm trưởng của các nhóm, trong đó có mình ahuhu.
Cô kêu những bạn nhóm trưởng báo cáo tình hình của lớp sau 1 tuần. Cụ thể là cứ hết tuần đầu tiên bạn nhóm trưởng nhóm 1 sẽ báo cáo và hết tuần 2 là mình.
Và báo cáo thì mình phải đứng trước lớp để nói. Nghĩ thôi cũng quéo càng. Nhưng phải làm thôi chứ sao giờ.
May mắn là mình ở nhóm 2 nên mình có 1 tuần tham khảo cách bạn trưởng nhóm 1 làm. Ngày báo cáo thì bạn ấy chỉ lên đứng và bảo là lớp có điểm tốt như thế này và điểm chưa tốt như thế này. Nhưng rất chung chung nên mình cũng không học hỏi được gì lắm.
Mình cảm thấy mình phải nói chi tiết hơn bạn í. Vậy là cả tuần đó mình tập trung quan sát và ghi chép. Mình để ý thấy có những điểm chưa tốt mà bạn trưởng nhóm 1 chưa đề cập. Nên mình ghi vào sổ tay, mỗi ngày mình thấy 1-2 lỗi trong lớp nên ghi dần. Đến tuần mình cần báo cáo thì cái list nó đã dài dằng dặc rồi.
Diễn biến sau đó
Nhưng thời điểm đó mình vẫn chưa tự tin đâu. Vì bên cạnh sự chuẩn bị đó thì nỗi sợ nói trước lớp của mình lớn dã man.
Mình lo lắm nên cầm sổ lên đọc chứ không đứng nói chay như hình ảnh của những người diễn thuyết mình hay thấy.
Vậy mà cô chủ nhiệm lại thích. Vài tuần sau cô bầu mình làm lớp trưởng luôn. =))
Việc mình có sự chuẩn bị được quy đổi bằng sự tín nhiệm từ cô chủ nhiệm. Và việc được cô công nhận và tin tưởng như vậy làm cho mình tự tin hơn hẳn.
Vậy là mình đã bước một bước đi đầu tiên của mình trên con đường thuyết trình.
Mình nhận ra rằng, ở giai đoạn ban đầu, bạn đừng ép bản thân phải chuyên nghiệp và tự tin. Mà thật ra chỉ cần nội dung chuẩn chỉnh là ổn.
Vì tiêu chí đánh giá cho phần nội dung hầu như chiếm phân nửa điểm số hoặc hơn. Nên khi làm tốt phần nội dung bạn sẽ được cho một mức điểm kha khá.
Mức điểm này cho bạn một cảm giác được công nhận. Mà được công nhận thì sẽ thăng hoa, sẽ dần yêu thích việc thuyết trình hơn.
Mình cũng không chắc chắn là bạn sẽ điểm cao khi cầm giấy, cầm sổ đọc. Nhưng ít nhất là nó tiếp cho bạn một chút sự tự tin khi bạn phải đứng trước lớp, trước người khác và nói.
Giai đoạn đầu làm quen chỉ cần như vậy thôi.
Điều mình nhận ra trên hành trình học cách thuyết trình hay
Ở giai đoạn ban đầu này thì bạn chỉ cần cho bản thân làm quen với việc:
- Đứng trước lớp và run rẩy
- Nói lắp bắp nhưng vẫn phải nói to hơn để cả lớp có thể nghe thấy
- Trình bày một điều gì đó và nhận lại các câu hỏi
Cứ thả lỏng và chấp nhận những lần đầu “cầm giấy đọc” để đổi lại sự quen thuộc khi phải đứng trước các bạn, thầy cô. Mình tin là sau 1-2 lần thì bạn sẽ quen dần với cảm giác đó thôi.
Vì thật ra thầy cô cũng sẽ hiểu rằng bạn chưa quen với việc nói trước nhiều người như thế này. Nên những lần đầu có thể thông cảm mà chấm nhẹ tay nếu bạn có sự chuẩn bị đấy.
Nhưng khi đi làm lại khác nhé, rất ít người sẽ thông cảm đấy. Vậy nên hãy cố trau dồi kỹ năng này cho tốt nhé.
Nhưng không lẽ cứ cầm giấy đọc và chấp nhận mất điểm nhỉ? Mình còn có cách khác, bạn thử tham khảo nhé.
2. Slide giúp nâng thêm điểm
Thật ra mỗi lần được giao thuyết trình nhóm là mình hay nhận làm slide cho nhóm. Nếu bạn có đọc bài chào mừng đến với blog của mình thì bạn cũng sẽ biết mình mê làm slide và mém trở thành sinh viên thiết kế chớ không phải sinh viên ngôn ngữ.
Thời điểm mình biết sương sương những thao tác để làm slide bắt mắt hơn thì mình cũng tự tin khi thuyết trình hẳn.
Với mình, một trong những cách thuyết trình được điểm cao là đầu tư vào slide.
Làm slide đẹp sẽ cứu vãn được rất nhiều thứ á:
- Giúp người nghe dễ theo dõi và tập trung vào bài thuyết trình hơn. Bạn đâu muốn là khi mình đứng thuyết trình mà các bạn ở dưới nói chuyện hay bấm điện thoại đâu nhỉ?
- Thầy cô có thiện cảm với bạn hơn. Nếu slide bạn làm đẹp thì thầy cô sẽ thấy thích hơn so với việc bạn chỉ bỏ chữ vào. Chắc chắn trong lớp cũng sẽ có những bạn đầu tư slide. Nhưng thà là vào team “có đầu tư slide” còn hơn là team “không cần điểm”.
- Giúp tăng điểm “chuẩn bị và đầu tư” lên. Có thể điểm “trình bày lưu loát” của bạn sẽ bị trừ khi cầm giấy đọc, nhưng điểm “chuẩn bị và đầu tư” sẽ được nâng lên chút đó. Bù trừ nhau thì cũng đỡ hơn là mất hết mà nhỉ.
Nếu bạn cũng thấy như vậy thì tham khảo cách làm slide powerpoint của mình nhé:
Nếu lướt tiktok nhiều thì bạn cũng sẽ biết kênh @9slide.vn rồi nhỉ. Đây là kênh mình thấy hay, có thể tham khảo khi cần làm slide. Và trang web slidego.com cũng là nguồn template slides siu xịn mịn nè.
Còn bình thường mình sẽ tự làm slide.
Bước 1: Chuẩn bị script (kịch bản) để bài thuyết trình hiệu quả:
Mình hay chuẩn bị sẵn kịch bản. Có nghĩa là mình sẽ không gạch đầu dòng những ý chính mà mình sẽ viết luôn những lời mình sẽ nói trong bài thuyết trình.
Mình thường ghi script ra và đọc đi đọc lại, cùng với việc chuẩn bị thật kỹ slide thuyết trình (mình có hướng dẫn bên dưới).
Khi có slide và script rồi, mình hay luyện tập để bài thuyết trình của mình mượt nhất. Và vô tình khi luyện tập như vậy mình dần thuộc script lúc nào không hay.
Mình thậm chí từng làm cách này và vào lớp không cần cầm giấy đọc luôn. Có đôi khi mình quên, liếc lên slide thấy keyword một xíu thì câu chữ lại ào ạt tuông ra.
Nên với mình, bước viết script là cách thuyết trình hiệu quả với bản thân mình nhất.
Nhưng đây chỉ là kinh nghiệm của mình thôi, bạn hãy làm cách phù hợp nhất với bạn nhé!
Nếu bạn đã chuẩn bị rất kỹ nội dung rồi thì giờ chỉ cần bỏ vào slide thôi.
Bước 2: Bỏ vào slide từ khoá chính.
Khi bạn đã có bản script rồi thì rất dễ để chọn ra những từ khoá chính bỏ vào slide. Đây là điều mà người làm slide, người nghe thuyết trình hay người chấm điểm (thầy cô) đều mong muốn: ít chữ.
Hẳn là bạn từng nghe những lời khuyên như là “đừng bỏ hết chữ vào slide”. Điều này đúng vì nó:
- Làm giảm đi sự hào hứng với bài thuyết trình. Không ai thích đọc cả đoạn dài lê thê lết thết cả.
- Khiến bạn phụ thuộc vào slide. Mình chắc luôn là nếu bạn run và quên mình đang nói tới đâu hẳn là bạn sẽ quay sang nhìn slide và đọc, và… quay lưng về phía các bạn. Việc này sẽ khiến cho giáo viên nghĩ là bạn không có chuẩn bị bài.
- Không chuyên nghiệp. Điều này hiện nhiên rồi nhỉ, có diễn giả nào bỏ cả đống chữ vào slide đâu.
Tuy là nói vậy nhưng mình mong bạn hãy cứ thả lỏng và đừng xem đây là “điều cấm làm” mà hãy xem là “điều hạn chế” nhé. Vì tụi mình đang rèn luyện kỹ năng này mà. Làm sao mà có thể nói như diễn giả chuyên nghiệp ngay từ những lần đầu được.
Bước 3: Làm nổi bật những từ khoá
Sở dĩ Powerpoint có các mục Transition và Animation là đề mình làm nổi bật keyword. Bạn sẽ như một diễn giả chuyên nghiệp nếu bạn nói đến đâu chữ chạy ra đến đấy. Ví dụ như vầy:
Việc chèn Animation và Transition thì tuỳ vào gu của mỗi người. Mình gợi ý bạn cứ tham khảo cách của @9slides.vn nhé.
Còn nếu bạn cần tham khảo cách mình chèn hiệu ứng trong file thuyết trình 19 điểm rưỡi của mình thì down ở đây nhé.
Bước 4: Đổi font để bài thuyết trình ấn tượng hơn
Việc đổi font sẽ nâng slide thuyết trình của bạn lên tầm cao mới. Thề luôn 😆.
Mình hay dùng Font của Google. Từ ngày mình biết đến trang web này của Google thì sự nghiệp làm slide của mình đã lên một tầm cao mới haha.
Mình sẽ hướng dẫn bạn cài font như thế nào về máy nhé:
- Đầu tiên bạn vào link fonts.google.com.
- Đổi mục “All languages” thành “Vietnamese”. Trong link mình đã đổi sẵn giúp rùi nhé ^^
- Sau khi đã đổi ngôn ngữ, bạn sẽ không lo vấn đề lỗi font nữa. Bạn chọn bộ font mình thích. Bấm vào sẽ thấy ở góc trên phải có mục “Download family”. Nếu bạn không biết chọn thì tham khảo những bộ font an toàn này nhé.
- Khi file tải về xong, bạn sẽ thấy một file zip. Bạn giải nén bằng cách:
- Bấm “Extract here” đối với hệ điều hành Windows.
- Còn với Mac thì hình như nó sẽ giải nén sẵn cho bạn luôn đấy.
- Cuối cùng nhấn “Install font” là được. Lưu ý nhỏ là sau khi font được cài đặt (install) thì bạn cần tắt Powerpoint mở lại thì font mới được cập nhật.
- Sau khi làm xong slide, bộ font đó có thể sẽ không có ở trong máy khác. Để kỹ hơn thì bạn cần embed font.
- Đối với máy Mac thì bạn chỉ cần nhấn tổ hợp phím “command” + “,” và vào mục “Save”. Tik vào mục “Embed font in the file” rồi save file là được nhé.
- Còn đối với Windows thì bạn vào mục “File”, sau đó ở góc cuối bên trái bấm vào dòng “Options”. Sẽ có một khung “Powerpoint Options” hiện ra, bạn chọn mục “Save” ở dòng thứ 3 nhé. Tik vào mục “Embed font in the file” rồi nhấn “Ok”. Sau đó nhớ save file lại nhé.
👉 Bạn cũng có thể tham khảo cách anh An Is Here làm cho dễ hiểu hơn nhé.
Nếu có trục trặc gì thì đứng ngại cứ nhắn mình giải đáp cho nhé. 📥
Font “an toàn” mình hay dùng:
Bước 5: Để slide thuyết trình chuyên nghiệp hơn: thêm hình ảnh chất lượng
Thêm ảnh chất lượng là slide nâng tầm liền.
Tiêu chí chọn ảnh chất lượng với mình là ảnh có khoảng 1000 pixel trở lên là ổn. Mình hay dùng ảnh của trang Unsplash.com. Hình chất lượng khỏi bàn luôn.
Hoặc nếu search trên Google Image thì tips là bạn nên tìm từ khoá bằng tiếng nhé. Hình sẽ rõ và đẹp hơn đấy.
Một tips khác nữa là nếu bạn dùng tính năng “Eyedropper” (biểu tượng ống nhỏ giọt) hoặc bây giờ thì nó nằm trong phần “More fill colors…”, thì bạn sẽ có thể làm trùng màu chữ với một phần màu trong hình. Khi làm như vậy mọi thứ sẽ đồng bộ hơn, và tinh tế hơn. Ví dụ như vầy:
Các kênh mình hay tham khảo để học cách thuyết trình hay
Mình thấy việc thiết kế slide thì cứ tham khảo nhiều nguồn dần dà mình sẽ lên tay. Mình list ra một số trang mình hay tham khảo ý tưởng cho bạn nào cần nó nhé:
- Pinterest: cái này đỉnh kout rồi khỏi bàn nhỉ hihi. Đấng cứu thế mỗi khi mình cần làm slide. Mình hay tìm từ khoá “powerpoint design”, “powerpoint idea”.
- Idesign: trang này thì thiên về kiến thức thiết kế hơn. Với lĩnh vực cũng đa dạng hơn không riêng gì làm slide. Có cả thiết kế bao bì sản phẩm, vẽ minh hoạ (illustration),…
- Behance: mình hay ngắm nghía những tác phẩm nghệ nghệ trên này với chủ yếu lấy mã màu trên này làm màu chủ đạo cho slide của mình thôi.
- Dribbble: trang này mình cũng lấy cảm hứng với mã màu như trang behance thui.
- Coolors: những khi mình không biết chọn màu như thế nào thì coolors là nơi để mình pick đại một palette rồi làm màu chủ đạo cho slide. Bao đẹp luôn.
- Canva: ối giồi ôi trang thiết kế thần thánh, những khi mình cần hình minh hoạ (illustration) thì mình đều lên đây để kéo thả và down về mấy tấm hình illustration cư tê nét căng đét rồi bỏ vào slide. Dần dà mình thấy người ta chuyển lên trên Canva thuyết trình luôn cho tiện đấy. Những bạn có email edu thì có quyền sử dụng Canva edu tính năng xịn ngang ngửa Canva pro luôn nhé.
3. Những câu “thần chú” mình hay tự nhủ với bản thân những lúc căng thẳng trước khi thuyết trình.
Việc chuẩn bị nội dung và slide là để tăng mức độ tự tin của bạn lên. Nhưng khi bước vào lớp học chuẩn bị thuyết trình rồi rất khó để có thể bình tĩnh được.
Bản thân mình trước những lần thuyết trình đầu tiên cũng vậy. Và đây là cách mình tự nói chuyện với bản thân mỗi khi bị panic (bấn loạn).
Nó hiệu quả với mình nên mình cũng muốn gợi ý cho những ai cần nó nhé:
- “Giờ này ngày mai là khoẻ rồi”: Mình từng có bài thuyết trình lấy điểm cuối kì, và vì điểm cuối kì cũng quan trọng nên mình khá là hồi hộp. Lo là lỡ như mình làm dở quá thì sao. Những lúc như vậy, mình hay tự nhủ là “giờ này ngày mai là khoẻ rồi”. Để mình cảm thấy rằng mọi thứ rồi sẽ qua, rồi sẽ ổn thui.
- “Chết thì chết”: Câu này mình học từ phim Hong Kong. Mình trước đây nghiện phim Hong Kong dã man (giờ nghiện phim Hàn), nên là coi lâu ngày rồi thì cũng ngấm vào người. Câu này có nghĩa là “đằng nào cũng phải thuyết trình, cứ bước lên trước mọi người và nói thôi”. Có những lúc mình hồi hộp tới mức chỉ muốn bỏ chạy khỏi lớp học. Nhưng mà việc chuẩn bị kỹ hết mọi thứ cộng thêm câu nói rất chi là phim-Hong-Kong này khiến mình thấy nếu bỏ thì uổng và thúc mình cứ mạnh dạn nói, bước ra khỏi vùng an toàn. Nó cũng có những biến thể như “thôi kệ cứ làm thôi, sợ gì”, “just do it”,…
Nghe 2 câu này thì có hơi ngượng miệng, thật ra bạn không cần nói chính xác những câu này. Mình chỉ muốn bạn hiểu ý nghĩa và lối tư duy đằng sau đó để có thể tự trấn an tinh thần của mình là được rồi.
4. Tạm kết
Trên đây chỉ là những cách thuyết trình cơ bản. Trong một bài blog như vầy mình khó lòng chia sẻ hết được. Nếu bạn cần biết gì thêm thì cứ cho mình biết nhé. Mình sẽ viết một bài blog hướng dẫn chi tiết hơn chẳng hạn.
Mình thì cũng cần luyện tập nhiều lắm. Vì khi quen thuyết trình ở quy mô lớp học rồi, bạn cần challenge bản thân sang quy mô lớn hơn như là nói trước cả khối, cả trường chẳng hạn.
Để biết cách thuyết trình hay hơn bạn cần luyện tập nhiều. Cho bản thân cơ hội được va chạm với những thử thách như vầy.
Bạn cứ thử tưởng tượng đi: cứ mỗi lần có cơ hội thuyết trình, bạn chuẩn bị tốt, thầy cô cho điểm cao, bạn bè đều chăm chú lắng nghe vì lần nào bạn cũng đầu tư rất kỹ. Mình chắc là điều này sẽ dần cho bạn một sự tự tin tuyệt vời đó.
Sau khi mình vượt qua nỗi sợ thuyết trình, mình dần yêu thích hoạt động này hơn. Vì:
- Nó cho mình cơ hội phát triển xa hơn. Mai này nhất định bạn và mình sẽ còn gặp những lần nói trước một đám đông còn to lớn hơn. Mình sẽ không để sự sợ hãi, nhút nhát là lý do để mình không phát triển thêm. Nhưng để khắc phục nỗi lo lắng khi thuyết trình thì bạn hãy bước những bước đi nhỏ trước và hãy xem hoạt động này là cơ hội nhé.
- Nếu mình chuẩn bị kỹ thì mình sẽ học được thêm rất nhiều thứ mới. Vì khi mình đứng nói cho cả lớp nghe, mình đang dạy lại cho họ mà. Việc dạy lại kiến thức mình học được sẽ giúp mình khắc ghi kiến thức tốt hơn.
- Có điểm đỡ đau đớn hơn. Mình là con nhỏ chúa ghét viết luận và thuộc bài vào kiểm tra. Vì viết luận khô khan, còn bài kiểm tra thì ối giồi ôi luôn. Nhưng với bài thuyết trình thì ngoài việc mình dạy lại nội dung đã học ra, mình còn được thoả sức sáng tạo. Hoạt động này cũng lấy điểm mà, nhiều là đằng khác nhỉ.
Mong là bài viết này hữu ích và đã chỉ cho bạn phần nào cách thuyết trình hay hơn nhé.
Chúc bạn một ngày tốt lành. ☘️
